İntihar, sonucunun ölüm olduğunu bilerek canlının kendisine yaptığı eylem. Canlının kendisine yönelik bir saldırganlık hali olan intihar, birçok şiddet davranışının aksine her yaştan kişiyi etkileyebiliyor.
Toplumsal açıdan intihar aşağılanabilir de yüceltilebilir de. Bunun en büyük nedeni kültürel etkiler olarak gösterilebilir. Birçok dinde intihar yasak, toplum bakımından hoş karşılanmayan bir eylem. Özellike Uzakdoğuda intihar, bireyin gerçekleştirdiği onursuz eylemi
ancak bu yolla temize çıkaracağı inanışıyla onurlu ve yüce bir eylem olarak görülüyor. Genellikle kaybedilen savaşlardan sağ çıkan bazı samuraylar onurlarını temizlemek için seppuku denilen intihar yöntemini kullanıyor. Öte yandan Japonya'nın Kamikaze pilotları da yüceltilmiş intihar eylemlerine bir başka örnek olabilir. Vatan savunması ya da işgallerde aşılanan vatanseverlik ve milliyetçilik duygularıyla birey kendisiyle birlikte kaç can götürürsem ülkesine ya da davasına faydalı olacağı düşüncesiyle, zararlı bir eylemle hayatına son veriyor. Son yıllarda canlı bomba denilen kişilerin gerçekleştirdiği intihar saldırılarıyla da aynı özellikleri taşıyor. Herhangi bir örgüt tarafından dini, politik veya milli duyguların kullanılarak kişinin beyni yıkanıyor ve intiharın o kişiye şerefli bir eylem olduğu aşılanıyor.
İnsanlar neden intiharı seçiyor?
Üstte şerefli biçimde ölmeyi açıklayan intihar sebeplerini inceledik ancak kişi sadece bu şekillerde intihar etmiyor. İntihara sebep olarak: Madde kullanımı, finansal kayıplar, cinsel zorluklar, toplum baskısı, ruh hastalığı, suç ve fiziksel acı gösterilebilir.
Emile Durkheim'in somut veriler ışığındaki araştırmalarını "İntihar" ismiyle kitaplaştırdığı eserinde temel alınan bu sorun toplumsal entegrasyonun 3 ana evresine bağlanarak çözülüyor. Durkheim, birey - toplum arası ilişkilerin nasıl ve ne yönde geliştiğine bağlı olarak; aşırı bağlılık, bağlılığın yitimi ve anomik bağlılık olarak gerçekleşen bu üç aşamayı intiharın nedeni olarak gösterir.
Bir başka görüş ise psikolojik danışman Ali Bıçak'tan. Kendisine göre kişi üstesinden gelemediği acıların 
ve bastıramadığı duyguların üstesinden sadece intiharla gelebileceğini düşünüyor ve yaşamına son veriyor. İntiharın insana çekici gelen özelliğinin acıların son bulacağı düşüncesinde gizli olduğunu belirtiyor.İntihar sebeplerinin sosyolojik ve ruhsal olduğunu görebiliyoruz. Peki ya çoğumuzun sosyal hayatı olmadığını ve ruhsal anlamda bizden düşük olduklarını düşündüğümüz hayvanlar intihar ediyor mu?
Şu hikayeyi belki duymuşsunuzdur; "tutsak balinaları kafalarını duvara vurarak kendilerini öldürmeye çalışır" ya da "hasta olan ve acısını dindirmek için kendini öldüren organizmalar"evet bunlar kesin olarak biliniyor belki, fakat hayvanların intihar ettiği konusu hala kesin kanıtlarla açıklanamayan bir muamma.
Uzmanlar ne diyor?
Kimyager H. Schaefer, “Bir Fare İntihar Edebilir mi?” kitabında bu konu hakkında bazı araştırmalarda bulunuyor. Schaefer'e göre intihar sadece insanlara özel düşünsel bir faaliyet.Yaptığı araştırmada, fareleri denek olarak kullanıyor. Üzerinde durduğu ilk konu, bir hayvanın ölümcül ve ölümcül olmayan ortamları ayırıp ayıramadığıdır. Eğer bir hayvan, kendine ölüm getirecek ve getirmeyecek iki ortama sahipse, ölüm getireni seçmez. Bu da, iki ortamı ayırabildiğini gösterir. Gerçekten de, ördek yavruları uçarken yanlarından geçen yaban kazına aldırış bile etmezler, oysa bir şahin gördüklerinde hemen önlem almaya çalışırlar. Tüm bunlar içgüdüsel davranışlardır. Oysa ölüme ilişkin hiçbir bilgisi olmaksızın, ölümün anlamını bilmeksizin hiçbir organizma intihar girişimde bulunmaz. Bir hayvan ölümcül olan çevreyi sezebilmesine rağmen ölüm hakkında hiçbir bilgisi yoktur.
Ancak bilim, teknoloji ve araştırma metodları her geçen gün gelişmesine rağmen, hayvan düşünce sistemi hakkında hala bu kesin kanılara varacak kadar bilgimiz olduğunu söylemek yanlış olur.
Kolorado Üniversitesi Ekoloji ve Evrimsel Biyoloji profesörü, Hayvan Davranışları Cemiyeti üyesi, hayvan algısı ve duyguları uzmanı Marc Bekoff'un konu hakkındaki görüşleri oldukça farklı. Bekoff'a göre hayvanlar insanların kendilerinin canını almaya yönelik eylemlerini hissedince insan kendisine ulaşamadan kendi canını almak istiyor gibi. Evet Bekoff kesin bir kanıya maalesef varamıyor ancak bu intihar eylemi bize seppuku tarzı bir tür onurlu intihar biçimini anımsatıyor.
Buna örnek olarak hayvan hakları savunucusu Animal World adlı derginin bir sayısında“kendisini yakalamaya çalışan avcısının pençesine düşmek yerine bir uçurumdan atlayıp intihar etmeyi seçen bir geyikten” söz ediliyor. Ancak teknoloji ilerledikten sonra bu tür hikayelerin yerini sıçanların topluca uçurumdan atlaması ve balinaların intihar ederek kıyıya vurması gibi haberler ve hikayeler aldı.
Hikaye, çünkü bunların hikaye olduğunu düşünen 2 uzman görüş daha var
Kedi ve Köpek Davranışları Birliği'nden (FCFBA) Dr. David Sands'in çok oldukça net:
"Hayvanlar intihar edemezler. Nedeni çok basit: Hayvanlarda ön-planlama dediğimiz, aksiyonları öngörerek planlama davranışı bulunmaz. Hayvan davranışlarından öğrendiğimiz net bir gerçek var: Davranışlarla ilgili her şey ya içgüdüseldir, ya da öğrenilmiştir. Biz intihar gibi basit gözüken ama üst düzey düşünme yetilerini gerektiren bir davranışı sergileyebiliyoruz, çünkü gelişmiş bir frontal loba sahibiz."
Sands açıklamaya göre hayvanlar ve insan arasındaki en büyük farklardan birini sebep gösteriyor o da gelişmiş beynimiz.
Klinik hayvan davranış bilimcisi Rosie Barclay ise medyada ve internet üzerinde duyulan"sahibini kaybedince köpek intihar etti" gibi haberlerin sadece hikayeden ibaret olduğunu söylüyor. Barclay'in belirttiğine göre, akademik literatürde özellikle de evcil hayvanların kendi canlarını alacak şekilde intihar ettiklerini ispatlayan hiçbir veri bulunmuyor. Zira bir hayvanın intihar edebilmesi için, ölüm kavramını anlayabilmesi gerekir. Bu da, anlaması sanıldığından zor bir kavram olduğundan bizi H. Schaefer'in araştırmasının doğruluğuna çıkarıyor.
Rosie Barclay bu açıklamalarının devamında hayvanların ruhsuz varlıklar olmadıklarını da ekliyor. Açıklamalarının çarpıtılmasından endişe duyan Barclay, Evcil hayvanlarımızın temel düzeyde korku, öfke ve mutluluk gibi davranışlar sergilediğinden emin ancak bazı duyguları insan duyguları gibi hassasiyet konumuna gelecek kadar gelişmemiş.
Son bir uzman görüş de Exeter Üniversitesi Ekoloji ve Koruma Merkezi'nden Sasha R. X. Dall'den geliyor. Dall'a hayvanların intihara benzer davranışları bariz bir şekilde sergilediklerini söylüyor. Bu biraz da olaya nasıl baktığımızla ilgili.
Örneğin, bazı örümcek türlerinde anneler, yavrular doğana kadar sabırla onların başında bekliyorlar. Sonrasında ise yavrulara yem oluyorlar! Yani yeni doğan yavrular, anneyi canlı canlı yiyerek ilk besinlerine kavuuyor! Daha bilinen bir örnek ise, bazı erkek mantis (peygamber devesi) erkeklerinin, dişilerine kendi vücut parçalarını hediye olarak sunmaları. Aslında bir nevi zorunlu fedailik ya da anlam verilemeyen bir fedailik. Kimine göre gereklilik kimine göreyse mecburi intihar...
Hayvan intiharı diyince 2015'de ölen katırlar için "ölmediler, intihar ettiler" diye açıklamayapan Şırnak valisi de akıllara gelmedi değil. Birçok bilirkişi ve bilim adamı böylesine hassas, hala gizemini koruyan bir konu üzerine yapılan bu açıklama bir hayli merak uyandırıyor.
Uzman görüşler ve açıklamalar bu şekilde... İnternette hayvan intiharları hakkında birçok hikaye bulmak mümkün. Ancak bilim, tıp ve araştırma metodları ilerledikçe bu hikayelerin doğruluğuna yönelik şüphe artıyor. Belki de gerçekten sıçanlar uçurumdan atlıyor, balinalar mutsuzluktan karaya kendilerini vurarak intihar ediyorlar. Belki de bu olaylar sadece hayvanları öldüren insanların başvurduğu bir bahanedir...
0 yorum:
Yorum Gönder